ساخت سوله از مراحل مختلفی تشکیل می‌شود که هر کدام پیچیدگی خاص خود را دارند و هر یک به نحوی بر قیمت سوله اثر می‌گذارند. آنچه در نهایت به مدیران مشاغل به زبان هزینه گفته می‌شود، قیمت سوله به ازای هر متر مربع از سازه احداث شده است. در این مقاله بنا داریم در خصوص عواملی صحبت کنیم که با اعمال تغییرات کنترلی در آنها، می‌توان از بالارفتن هزینه‌ها جلوگیری به عمل آورد.
بخش اول - تأثیر متریال ساخت بر قیمت سوله
اجزای فیزیکی مختلفی که در جریان ساخت سوله استفاده می‌شوند، هر کدام به نحوی موجب ایجاد نوسان در قیمت سوله خواهند شد. چنانچه به دنبال اعمال کنترل جدی بر هزینه‌های پروژه خود هستید، باید در وهله اول، کنترل خوبی بر این اقلام بکار رفته در سوله داشته باشید:
- عناصر فلزی مانند تیرآهن و ورق، از جمله پرکاربردترین متریال در سوله‌سازی به شمار می‌روند. مقاطع بسته نظیر لوله و پروفیل در کنار مقاطع باز مانند ناودانی و نبشی، از دیگر اقلام مصرفی این دسته هستند که باید پیچ و مهره و پرچ را نیز به آن اضافه نمود. نکته مهم در خصوص این عناصر فلزی، قیمت مشخص آنهاست که تابعی از قیمت روز فولاد می‌باشد. البته جغرافیا در قیمت این اقلام مؤثر است. مثلاً ساخت سوله در اصفهان، به دلیل نزدیکی بیشتر به قطب‌های فولاد ایران، این جنس هزینه را برای شرکت سوله‌سازی کاهش خواهد داد.
- ساندویچ پانل از دیگر اقلام مصرفی در متریال ساخت سوله به شمار می‌آید که بر قیمت سوله اثرگذار است. به دلیل سهولت و سرعت بالا در نصب، معمولاً از ساندویچ‌پانل دیواری به جای دیوارکشی با بلوک سیمانی استفاده می‌شود. در سقف سوله نیز نظر به اهمیت بالای کار و اهمیت بالای موضوع کاهش وزن سقف تا حد امکان، رغبت بیشتری به استفاده از ساندویچ‌پانل‌های سقفی وجود دارد.
- هم دیوار سوله و هم سقف سوله باید نسبت به صدا و حرارت عایق باشد. سر و صدا کارخانه نباید به بیرون منتشر شود و محیط سوله نباید تبادل دمایی با محیط بیرون داشته باشد. بر این اساس، انتخاب پوشش مناسب و عایق‌بندی بهینه بر قیمت سوله اثر خواهد گذاشت.
بخش دوم – تأثیر مکانیزم طراحی و ساخت بر قیمت سوله
بطور خلاصه، موارد زیر جزء مهم‌ترین المان‌های طراحی و ساخت هستند که سهل‌انگاری در خصوص آنها می‌تواند موجبات افزایش عجیب قیمت سوله را فراهم آورد:
- طراحی سقف سوله (علی‌رغم اهمیت بالای آن، نباید در طراحی و ساخت آن وسواس به خرج داد!)
- جرثقیل سقفی (اگر حقیقتاً نیازی به آن نیست، حذف شود و بار آن از استراکچر برداشته شود!)
- طراحی درب و پنجره‌ها (تنها در صورت نیاز و به صورت بهینه انجام شود)
- سایر اقلام تکمیلی طرح (سیستم تهویه، اطفاء حریق، تأمین امنیت و ... که تنها در صورت نیاز و با قیمت معقول، باید تهیه شوند!)
بخش سوم – تأثیر مشخصه‌های اندازه‌ای بر قیمت سوله
«دهانه سوله»، «طول سوله» و «ارتفاع سوله»، سه متغیر از جنس ابعاد و اندازه هستند که کوچکترین تغییر در آنها، باعث افزایش سرسام‌آور قیمت سوله خواهد گردید. بارها دیده شده که به دلیل انتخاب ابعاد غلط و غیر کارشناسی برای سوله خدماتی و صنایع سنگین و اصرار کارفرما بر اجرای همان ابعاد، عملاً تا حدود 30 الی 40 درصد هزینه اضافی به پروژه تحمیل شده است؛ حال آنکه به راحتی می‌توان با ابعاد سه‌گانه ساخت سوله بازی کرد و بهترین نتیجه را با کمترین هزینه، از زمین موجود بدست آورد.
«دهانه» معمولاً بین 20 تا 30 متر در نظر گرفته می‌شود که برای کاربری‌های مرسوم سوله مانند سوله کارگاهی مناسب است. اما بسته به نوع کاربری خاص یا اهداف پروژه، می‌توان دهانه را بزرگتر هم تعریف کرد. بدیهی است هرچه دهانه سوله بزرگتر در نظر گرفته شود، با فرض ثابت بودن ارتفاع سوله و عدم تغییر قابل توجه در آن، شیب سقف سوله نیز کاهش خواهد یافت.
«طول» سوله عملاً فاکتوری کم تأثیر در قیمت سوله صنعتی به حساب می‌آید و به دلیل طول استاندارد ورق فولادی، معمولاً مضربی از 6 متر در نظر گرفته می‌شود تا ضایعات ورق تا حد امکان کاهش یابد و قیمت سوله را بتوان پایین و اقتصادی نگاه داشت.
«ارتفاع» سوله نیز بُعد دیگری از ابعاد سوله است که باید مورد توجه قرار گیرد. به عنوان مثال سوله پتروشیمی نیاز به ارتفاع بالا دارد. ارتفاع سوله با توجه مستقیم به کاربری سازه باید تعیین شود تا در جریان راه‌اندازی و شروع به کار، محدودیت خاصی به وجود نیاید.
بخش چهارم – تأثیر عوامل فاصله‌ای بر قیمت سوله
هر چیز که به فاصله و مسافت مربوط شود، در این دسته از اقلام هزینه‌ای قرار می‌گیرد و طبیعتاً باعث تغییر در قیمت سوله می‌گردد. چنانچه فاصله زمین محل ساخت سوله با عمده‌فروش مصالح ساختمانی زیاد باشد، یا اگر مسافت زیادی می‌بایست از شرکت سازنده سوله تا زمین نصب سوله طی شود، هزینه‌های حمل‌ونقل افزایش خواهند یافت. همچنین اگر منطقه انتخابی برای نصب سوله از دسترس‌پذیری خوبی برخوردار نباشد، عمدتاً تأمین نیروی کار انسانی (کارگر یا متخصص) دچار اختلال شده و قطعاً هزینه بیشتری به پروژه تحمیل خواهد شد. لذا توجه به این موارد، باعث کاهش قیمت سوله خواهد شد.
بخش پنجم – تأثیر محوطه‌سازی بیرونی بر قیمت سوله
معمولاً شرکت‌های سازنده سوله ، تعهد خود را محدود به خود سوله می‌کنند و ضمن قید کردن این موضوع در قرارداد، هیچ تعهدی در خصوص فضاسازی و طراحی محوطه بیرونی سوله را نمی‌پذیرند. اما این موضوع از اهمیت طراحی خوب و محوطه‌سازی اصولی برای محیط پیرامون سوله کم نمی‌کند. مسیر نزدیک شدن به کارخانه، میدان اصلی، تعبیه ایستگاه نگهبانی، فضای سبز و مواردی از این دست، علاوه بر آنکه بر زیبایی نمای پروژه خواهند افزود، جلوه نظم و آراستگی برای واحد صنعتی محسوب می‌شوند.
بخش ششم – تأثیر بچه سوله بر قیمت سوله
در مقاله تخصصی بچه سوله عنوان کردیم که افزودن این بنای جانبی به سوله اصلی، علی‌رغم ویژگی‌های منحصربفردی که دارد و فضای مازادی که در اختیار مشاغل قرار می‌دهد، هزینه ساختی در حدود 10 الی 30 درصد کل پروژه را بسته به ابعاد خود به مشتری تحمیل خواهد نمود. توصیه کارشناسانه ما این است که تنها زمانی نسبت به ساخت بچه سوله اقدام نمایید که حقیقتا برای استفاده از آن، برنامه داشته باشید. در غیر این صورت، توصیه می‌شود قید آن را بزنید و بی‌جهت هزینه‌ها را بالا نبرید.
قیمت سوله می‌تواند بالاتر از حد انتظار شما برود، اگر مدیریت و کنترل خوبی بر اجزای مختلف سوله صورت نگیرد. لذا در این خصوص باید توجه ویژه‌ای داشته باشید و از یک اولویت‌بندی درست پیروی نمایید.